OPENING NIGHT: FRANS ZWARTJES : HOME SWEET HOME – 95’

Thursday
19.10.2017 / 21:00
Ledoux

  

FRANS ZWARTJES : Filmmaker and Musician

CONCERT by THE FRANS ZWARTJES SOUNDSYTEM:
STANLEY SCHTINTER, SAMUEL KILCOYNE, TAKATSUNA MUKAI play FRANS ZWARTJES’ music for his films SPECTATOR (1970) and LIVING (1971)

 

 

FILM II

FRANS ZWARTJES, THE NETHERLANDS 1967
b&w, 18’, 16mm, v : NO DIALOGUE – RECENT RESTORATION

BIRDS

FRANS ZWARTJES, THE NETHERLANDS 1970
b&w, 5’, 35mm, v : NO DIALOGUE

TOILET

FRANS ZWARTJES, THE NETHERLANDS 1970
colour, 2’, 16mm, v : SILENT

HOW DID YOU KNOW I WAS IN TROUBLE ?

FRANS ZWARTJES, THE NETHERLANDS 1995
colour, 7’, 16mm, v : NO DIALOGUE

BEHIND YOUR WALLS

FRANS ZWARTJES, THE NETHERLANDS 1970
colour + b&w, 12’, 16mm, v : NO DIALOGUE

SPARE BEDROOM

FRANS ZWARTJES, THE NETHERLANDS 1970
b&w, 18’, 16mm, v : NO DIALOGUE

PORTRAIT OF FRANS ZWARTJES

STANLEY SCHTINTER, UK 2017
colour, 8’, Digital file, v : ENGLISH - DUTCH, sub : ENGLISH

« Frans and Trix [Zwartjes] live to this day in the house were Living was filmed. On arrival I am directed upstairs to the studio: Frans is facing the window with the blinds closed – always closed – behind which he stands pensive, peeking out. The room is packed wall-to-wall with cassette tapes, sound and film reels, cameras, portraits of the deity otherwise known as Moniek Toebosch ; prints of his friend Stephen Dwoskin examining a Bolex (and a tiny pair of legs) ; experimental furniture from an unseen Netherlands of the 1960s ; abstract paintings of possible futures and immaculate drawings rendered from Greek mythology. All the work of Zwartjes. »

Stanley Schtinter – liner notes for the LP Zwartjes Tapes 1, Trunk  records, 2017

Hoewel hij het meest bekend is voor de meer dan vijftig fascinerende en gedurfde experimentele films die hij heeft gedraaid, waarvan een dertigtal in zeven jaar tijd, tussen 1967 en 1974, is Frans Zwartjes (Alkmaar, 1927) alles behalve dan alleen maar een filmmaker: hij was ook beeldhouwer, tekenaar, schilder… – maar ook vioolbouwer, altviolist en componist. Het is trouwens om een van zijn beeldende kunstwerken te filmen voor een tentoonstelling dat hij, zonder dat hij het zelf besefte, zich intens voor de film ging interesseren en dat hij in het midden van de jaren 1960 een camera koopt. Erg beïnvloed door de New American Cinema (Andy Warhol, Bruce Conner, Gregory Markopoulos, enz.), hij had de kans om hun films in een bioscoop in Eindhoven te ontdekken, draait Zwartjes eind jaren 1960 en begin jaren 1970 een reeks ongewone kortfilms. Deze leggen met gestileerde en poëtische beelden het spel van erotische geladen blikken en rituelen, schommelend tussen verlangen en afstoting vast. In navolging van zijn Home Sweet Home-serie (verhuis naar zijn nieuwe woning in Den Haag waar hij vaak zal filmen), die verschillende films uit het begin van de jaren 1970 omvat, kunnen we de cinema van Zwartjes beschouwen als een artisanale, “home made”-cinema: zijn films zijn thuis gedraaid, met een handvol fetisjactrices en -acteurs (waaronder zijn vrouw Trix, de kunstenaar Moniek Toebosch, Christian Manders) en geregisseerd, gemonteerd (meestal rechtstreeks, “in de camera”), ontwikkeld en gesonoriseerd door hemzelf. Muziek, het ritme van de voortrollende filmstrook: in de documentaire Frans Zwartjes, filmmaker van Rene Coelho (1971) kunnen we een scène zien tijdens de opnames van Behind Your Walls waarin Zwartjes zijn actrice dirigeert zoals een orkestleider of een choreograaf dat zou doen, op de klank van een bandrecorder die zijn muziek afspeelt.

Enkele maanden geleden vierde Frans Zwartjes zijn negentigste verjaardag in EYE, het filmmuseum van Amsterdam. Hij herontdekte toen Film II (1967), zijn eerste kortfilm die als verloren werd beschouwd en onlangs door EYE is gerestaureerd. Ook Zwartjes Tapes I werd toen gepresenteerd, de eerst lp met zijn soundtracks die op het cultlabel Trunk Records is uitgebracht. De spil achter dit platenproject is regisseur, programmator en muzikant Stanley Schtinter die sinds enkele jaren een bijzonder innige relatie met de Haagse meester heeft opgebouwd door verschillende van zijn soundtracks op cassettebandjes op zijn label Purge uit te brengen en door een kort videoportret van hem te maken.

Voor de opening van L’Âge d’Or spelen Stanley Schtinter, Samuel Kilcoyne en Takatsuna Mukai (piano, synthesizer en viool) de muziek die Zwartjes voor twee van zijn kortfilms die hij in de jaren 1970-1971 componeerde: Spectator en Living.

S’il est surtout connu pour la cinquantaine de films expérimentaux, fascinants et dérangeants, qu’il tourna (dont une trentaine en sept ans, de 1967 à 1974), Frans Zwartjes (Alkmaar, 1927) est bien loin de n’être qu’un cinéaste : il fut aussi sculpteur, dessinateur, peintre, ainsi que luthier, altiste et compositeur. C’est d’ailleurs pour filmer une de ses œuvres plastiques pour une exposition, sans se douter qu’il allait bientôt se consacrer intensément au cinéma, qu’il achète une caméra au milieu des années 1960. Très influencé par le New American Cinema (Andy Warhol, Bruce Conner, Gregory Markopoulos, etc.) dont il a l’occasion de découvrir les films dans un cinéma d’Eindhoven, Zwartjes tourne, à la charnière des années 1960 et 1970, une série de courts métrages singuliers, aux images stylisées et poétiques, enregistrant des rituels et des jeux de regards érotiquement chargés, oscillant entre le désir et la répulsion. En écho à sa série Home Sweet Home (d’après la nouvelle maison où le réalisateur emménage à La Haye et où il tournera souvent) qui regroupe plusieurs de ses films du début des années 1970, on peut considérer le cinéma de Zwartjes comme un cinéma artisanal, « fait maison » : tourné à domicile, avec une poignée d’actrices et acteurs fétiches (sa femme Trix, l’artiste Moniek Toebosch, Christian Manders) et mis en scène, monté (le plus souvent en direct, « dans la caméra »), développé et sonorisé par lui-même. Musique, rythme du défilement de la pellicule : dans le documentaire Frans Zwartjes, filmmaker de Rene Coelho (1971) on peut voir une scène de tournage de Behind Your Walls où Zwartjes dirige son actrice comme le ferait un chef d’orchestre ou un chorégraphe, au son d’un magnétophone à bandes diffusant sa musique.

Il y a quelques mois, Frans Zwartjes a fêté ses 90 ans à EYE, le musée du cinéma d’Amsterdam, en redécouvrant son premier court métrage Film II (1967) qu’on croyait perdu et qui a récemment été restauré par EYE ainsi que Zwartjes Tapes I, premier LP de ses musiques de films sorti sur le label culte Trunk Records. La cheville ouvrière derrière ce projet discographique est le cinéaste, programmateur et musicien Stanley Schtinter qui, depuis quelques années, a noué une relation particulièrement complice avec le vieux maître haguenois, sortant plusieurs cassettes de ses bandes-son sur son label Purge et lui consacrant un portrait filmé.

Pour l’ouverture de L’Âge d’Or, Stanley Schtinter, Samuel Kilcoyne et Takatsuna Mukai (piano, claviers et violon ) joueront les musiques écrites par Zwartjes pour deux de ses films tournés en 1970-1971 : Spectator et Living.

Although he is best known for his more than fifty fascinating and disturbing experimental films (of which thirty were made in seven years, between 1967 and 1974), Frans Zwartjes (Alkmaar, 1927) is far from being only a filmmaker: he was also a sculptor, a draughtsman, a painter, a violin-maker, a viola player and composer. It is in the mid-1960s, in order to film one of his works for an exhibition, that Zwartjes buys a camera, not yet suspecting that he would soon devote himself entirely to cinema. Influenced by the New American Cinema (Andy Warhol, Bruce Conner, Gregory Markopoulos, etc.), who’s films he discovered in a cinema in Eindhoven, Zwartjes made his first films at the turn of the 1960s and 1970s, a series of singular short films, with stylised and poetic images, recording erotically charged rituals, oscillating between desire and repulsion. Echoing his series Home Sweet Home, which brings together several of his films from the early 1970s, Zwartjes’ cinema can be considered as an artisanal, home made cinema: filmed at home, with a handful of his fetish actors and actresses (his wife Trix, the artist Moniek Toebosch, Christian Manders) and directed, edited (usually live, “in the camera”), developed and sonorized by himself. In the documentary Frans Zwartjes, filmmaker by Rene Coelho (1971) we witness the shooting of Behind Your Walls and see Zwartjes directing his actress as a conductor or choreographer would do, to the sound of a tape recorder that plays his music.

A few months ago, Frans Zwartjes celebrated his 90^th birthday at EYE, the film museum of Amsterdam, rediscovering his first short film Film II (1967), which was believed to be lost and which has recently been restored by EYE. Zwartjes Tapes I was also presented, the first LP of his soundtracks released on the cult label Trunk Records. The driving force behind this recording project is filmmaker, programmer and musician Stanley Schtinter who, in recent years, has established a particularly complicit relationship with the master from The Hague by releasing several of his soundtracks on cassette tapes and by making a short video portrait of him.

For the opening of L’Âge d’Or, Stanley Schtinter, Samuel Kilcoyne and Takatsuna Mukai will play the music – for piano, synthesizer and violin – written by Zwartjes for two of his short films made in the years 1970-1971 : Spectator and Living.

 

 

---

---

---

Related:

Âge d’Or Festival 2017 / Live soundtrack / Opening Night